Các luật sư làm việc tại sân bay quốc tế Kennedy (New York) để “giải cứu” cho thân chủ

Minh chứng rõ nét nhất là sắc lệnh hành pháp điều chỉnh chính sách đối với người nhập cư gây tranh cãi suốt 1 tuần qua cũng như gây nên các cuộc biểu tình ở nhiều nước trên thế giới. Chỉ trong vòng 72 giờ sau khi sắc lệnh được ký, hơn 400 người đã bị tạm giữ ở các sân bay quốc tế lớn trên toàn nước Mỹ. Kèm theo đó là những đám đông biểu tình phản đối được hình thành nhanh chóng ở các cửa khẩu hàng không.

Trong số những người bị tạm giữ có cả người đã có thẻ thường trú do cơ quan di trú Mỹ cấp (thẻ xanh), du học sinh, nghiên cứu sinh, nhà khoa học, vận động viên, thành viên tổ bay, người làm việc cho các công ty Mỹ. Rất nhiều người trong số đó không chỉ bị “mời” ngồi ở trụ sở hải quan mà còn bị còng tay như tội phạm.

Mặc dù Người phát ngôn Nhà Trắng lên án báo chí “phiên dịch sai” sắc lệnh của Tổng thống thành lệnh cấm người Hồi giáo, cơn phẫn nộ của phần đông dân chúng nhập cư vẫn không có dấu hiệu giảm nhiệt. Từ phía Tòa án, các thẩm phán liên bang bắt đầu nóng gáy. Chỉ trong cuối tuần đã xuất hiện ba vị, trong phạm vi quyền hạn của mình ban hành lệnh của thẩm phán đối kháng với sắc lệnh hành pháp nói trên.

Lệnh thứ nhất của một thẩm phán liên bang ở khu vực Brooklyn, New York yêu cầu không được thực hiện việc trục xuất người đang bị tạm giữ ở cửa khẩu nếu họ có giấy tờ hợp pháp vào Mỹ. Lệnh của vị thẩm phán liên bang ở thành phố Boston yêu cầu nhân viên công lực ở sân bay Logan Boston không được tạm giữ người mang visa hợp lệ. Một vị thẩm phán khác kêu gọi khởi động tiến trình pháp lý để Tòa án có thể phủ quyết nhanh chóng các sắc lệnh hành pháp của Tổng thống.

Tuy vậy, các văn bản lệnh nói trên của Tòa án có vẻ như không được các nhân viên Hải quan và Bảo vệ Biên giới thực thi đầy đủ. Đội ngũ luật sư buộc phải đấu tranh tại các cửa khẩu hàng không để bảo vệ thân chủ. Các luật sư cũng ra sức phản ánh đến giới truyền thông một hiện tượng mà hầu như họ chưa từng gặp, đó là bị từ chối được nói chuyện với thân chủ của mình. Các nhân viên công lực ở cửa khẩu cũng không đáp ứng đề nghị của luật sư được cung cấp tình hình về những người bị tạm giữ.

Nền cộng hòa Mỹ đến nay đã trải qua hơn hai trăm năm tuổi với 45 đời Tổng thống, nhưng chưa bao giờ trải qua sự cố bất thường như hiện nay - khi cả ba ngành lập pháp, hành pháp và tư pháp đều lúng túng trước các quyết định pháp lý của mình để giải quyết một vấn đề của xã hội. Trong hoàn cảnh ấy, tình trạng vô chính phủ bắt đầu xảy ra, không chỉ trên đường phố với những đám đông biểu tình, đập phá mà còn lan đến khu vực thượng tầng xã hội khi những nguyên tắc cơ bản của pháp luật không được một vài bộ phận thực thi tôn trọng.

Donald Trump là Tổng thống được dân Mỹ bầu lên hợp pháp, nhưng dường như những người đã bỏ phiếu cho ông không thể lên tiếng theo cách mà những người phản đối Tổng thống đang làm. Bức tranh về một nước Mỹ đầy chia rẽ đang hiện dần lên hình hài đầy đủ trong những ngày đầu nhiệm kỳ của vị Tổng thống Mỹ có cá tính mạnh mẽ và khác biệt nhất từ trước đến nay.