PCA tổ chức phiên điều trần kín ở Hà Lan để nghe Philippines giải trình các luận điểm quanh vụ kiện Trung Quốc hồi năm 2015. 

Ngày 29-6, tòa PCA ở The Hague, Hà Lan, ra thông báo cho biết: "Tòa án sẽ đưa ra phán quyết vào ngày 12-7, khoảng 11h, giờ CEST (khoảng 16h giờ Hà Nội)".

PCA cho biết phán quyết cụ thể sẽ được gửi qua thư điện tử cho các bên liên quan. Cơ quan này cũng công bố một thông cáo công khai để tóm tắt nội dung phán quyết, được thể hiện qua 3 ngôn ngữ là tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Hoa phổ thông, tờ Rappler của Philippines đưa tin.

Trước đó, các nhà ngoại giao cấp cao và chuyên gia chính sách nước ngoài tham dự cuộc họp tại Bộ Ngoại giao Philippines hôm 15-6 từng nói rằng, Tòa Trọng tài Thường trực sẽ đưa ra phán quyết vào ngày 7-7.

Nhiều tháng trước khi PCA ra phán quyết, Trung Quốc liên tục rêu rao rằng nước này hiện nhận được sự ủng hộ từ 60 nước trong vụ kiện yêu sách "đường lưỡi bò".

Cho tới nay, chỉ 8 quốc gia công khai đứng về phía Trung Quốc trong vụ kiện, trong số đó, Afghanistan và Lesotho (châu Phi) là hai nước không tiếp giáp biển. Các nước khác trong danh sách gồm: Gambia, Kenya, Niger, Sudan, Togo, Vanuatu, theo Wall Street Journal.

Không chỉ vậy, Trung Quốc còn ngang nhiên yêu cầu Philippines ngừng thúc đẩy tiến trình tố tụng vụ kiện đồng thời kêu gọi đàm phán song phương. Bắc Kinh cũng luôn lớn tiếng nói không công nhận thẩm quyền xét xử của PCA về vụ Philippines kiện Bắc Kinh về yêu sách “đường 9 đoạn”.

Trung Quốc ngang ngược tuyên bố chủ quyền với 80% diện tích Biển Đông thông qua yêu sách "đường 9 đoạn" hay "đường lưỡi bò". Nước này cũng liên tục bồi lấp, xây dựng loạt cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tạo và âm mưu quân sự hóa Biển Đông.

Ngày 22-1-2013, Philippines đệ đơn lên PCA, kiện cách Trung Quốc giải thích và áp dụng Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.

Tòa Trọng tài sẽ phán quyết cách giải thích của Trung Quốc về "đường lưỡi bò" có phù hợp hay không phù hợp UNCLOS. Manila tranh luận rằng yêu sách “đường 9 đoạn” của Trung Quốc là không có hiệu lực vì nó vi phạm UNCLOS về vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và hải phận.

Vụ kiện còn liên quan tới hàng chục mỏm đá, đảo san hô, bãi cát và đá ngầm, ví dụ bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.

Theo giới quan sát, phán quyết của PCA nếu có lợi cho Philippines cũng đồng nghĩa với việc khiến Trung Quốc mất mặt trên trường quốc tế và có thể tạo cho Mỹ nhiều lý do để hỗ trợ đồng minh Philippines.

Việc Trung Quốc "phớt lờ" phán quyết của PCA cùng việc nước này quyết định leo thang căng thẳng trên Biển Đông sẽ chỉ dẫn tới sự hiện diện lớn hơn của quân đội Mỹ tại khu vực, theo chiến dịch thực thi “quyền tự do hàng hải”.