Các cơ quan tình báo Mỹ đã thu được chi tiết kế hoạch quân sự hóa bãi cạn Scarborough trong nhiều tháng qua. Điều này được củng cố vững chắc hơn khi một trang web quân sự của Trung Quốc trong tháng 3 đã “hứng khởi” đăng tải bản kế hoạch bồi đắp, xây dựng ở Scarborough, hiển thị cả đường băng, trạm điện, khu dân cư, cầu cảng làm nơi đậu đỗ cho tàu chiến Trung Quốc… Bãi cạn này cách bờ biển Philippines 230km và được Manila tuyên bố chủ quyền, nhưng hiện bị Trung Quốc chiếm giữ thực tế sau vụ “đối đầu” căng thẳng hồi năm 2012.

 Kế hoạch xây "đảo nhân tạo" ở Scarborough được đăng tải trên trang mạng quân sự của Trung Quốc. 

Thời gian qua, chính quyền Bắc Kinh liên tục có các hành động bồi đắp, xây dựng và quân sự hóa các đảo, đá ở Biển Đông, bất chấp phản đối của các nước trong khu vực cùng dư luận quốc tế. Trung Quốc đã hoàn tất việc xây dựng trái phép 7 “đảo nhân tạo” ở Biển Đông, cùng với đó là việc triển khai các tổ hợp tên lửa HQ-9 tại đảo Phú Lâm trên quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Mới nhất, hôm 11/4 vừa qua, kênh truyền hình Fox News (Mỹ) đã cho đăng tải loạt ảnh chụp vệ tinh cho thấy Trung Quốc đã điều chiến đấu cơ J-11 ra Phú Lâm.

Tuy nhiên, việc quân sự hóa Scarborough sẽ là hồi chuông cảnh báo đặc biệt nghiêm trọng đối với Mỹ, bởi địa điểm này sát với vùng mà quân đội viễn chinh Mỹ sẽ hiện diện trong thời gian tới theo thỏa thuận tăng cường hợp tác quân sự song phương được ký kết gần đây giữa Washington và Manila.

Cụ thể, bãi cạn này chỉ cách căn cứ Subic khoảng 270km, nơi Mỹ được quyền tái sử dụng, với nhiều tàu chiến Mỹ qua lại thường xuyên trong tương lai.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hồi tháng 2/2016 đã đặt câu hỏi về hoạt động của Bắc Kinh ở Scarborough trong một cuộc gặp với đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị. Giới thạo tin tiết lộ, ông Vương tuyên bố rằng việc “mở rộng” bãi cạn này sẽ diễn ra.

Tháng 3/2016, đến lượt Tư lệnh Hải quân Mỹ, Đô đốc John Richardson, lên tiếng bày tỏ quan ngại trước các hoạt động gia tăng của tàu Trung Quốc ở Scarborough, điều mà ông cho là có thể để chuẩn bị cho “bước bồi đắp”. Trong cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình hồi tuần trước, ông Obama hối thúc Bắc Kinh giải quyết tranh chấp lãnh thổ bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng quyền tự do hàng hải và hàng không của Mỹ ở Biển Đông.

Kế hoạch xây dựng “đảo nhân tạo” ở bãi cạn này có tên là “Dự án bãi Hoàng Nham” (Huangyan). Trong đó có cả mục “mời thầu” xây dựng “Thị trấn đảo Hoàng Nham” – một thực thể thuộc quyền quản lý của đảo Sansa gần đảo Hải Nam.

Ảnh đăng tải trên trang Web “Super Camp Military Forum” còn có 3 tàu khu trục tên lửa dẫn đường của Trung Quốc đậu tại cảng ở mũi nam bãi cạn. Đáng chú ý, đây cũng chính là trang điện tử mà chính quyền Bắc Kinh thường sử dụng để tiết lộ những bước phát triển quân sự mới.

Giới chức quân sự Mỹ chưa kết luận thông tin, hình ảnh được đăng tải kia là kế hoạch thực chất, hay chỉ là phác họa ý tưởng. Thế nhưng các nguồn tin tình báo thu thập được cho thấy Trung Quốc có những tính toán rõ ràng về xây đảo nhân tạo ở Scarborough cũng như tăng cường tiềm lực quân sự ở đây. Chia sẻ trên tờ Thời báo tài chính (Financial Times/Anh) ngày 12/4, Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ nói rằng, việc Bắc Kinh tính “xây đảo” ở Scarborough thực chất là một phần trong bước theo đuổi hình thức ức hiếp mới.

“Nó có thể gồm việc bồi đắp, quân sự hóa các địa điểm chiến lược, ví như bãi Scarborough, với ý đồ đẩy đuổi các nước khỏi vùng lãnh thổ đang tranh chấp, tuyên bố lập Vùng Nhận diện Phòng không (ADIZ) bao trùm toàn bộ hoặc một phần Biển Đông”. Ông cũng kêu gọi chính quyền Mỹ có những lựa chọn chính sách rõ ràng, ví như phái các cụm tàu sân bay tấn công tới khu vực dự các cuộc diễn tập tới đây, để cụm tàu này thực hiện sứ mệnh tuần tra gần Scarborough nhằm chứng minh “sức mạnh chiến đấu hiện hiện của quân đội Mỹ”.