Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật chính thức "tuýt còi" quy định bắt buộc đổi giấy phép lái xe bìa giấy sang thẻ PET của Bộ Giao thông vận tải.

Ông Đồng Ngọc Ba - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) vừa ký văn bản kết luận việc kiểm tra Thông tư số 58/2015/TT-BGTVT ngày 20/10/2015 của Bộ trưởng Bộ GTVT quy định về đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ.

Nội dung “tuýt còi” liên quan tới quy định tại Điều 57 của Thông tư 58 quy định về lộ trình chuyển đổi giấy phép lái xe sang vật liệu PET đã từng gặp phải phản ứng trong dư luận suốt thời gian qua.

Cụ thể, Điều 57 quy định giấy phép lái xe bằng giấy bìa phải được chuyển đổi sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET theo lộ trình như sau: Giấy phép lái xe ô tô và giấy phép lái xe hạng A4 trước ngày 31/12/2016; Giấy phép lái xe không thời hạn (các hạng A1, A2, A3) phải trước ngày 31/12/2020. Sau 6 tháng theo lộ trình chuyển đổi này mà người có giấy phép lái xe bằng giấy bìa không chuyển đổi sẽ phải sát hạch lại lý thuyết để được cấp lại giấy phép lái xe.

Chính điều này đã gây ra tâm lý hoang mang, lo lắng, đổ dồn đi xin cấp đổi giấy phép lái xe thẻ PET ở nhiều địa phương.

Tuy nhiên, qua rà soát, đối chiếu với các quy định hiện hành, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật khẳng định quy định trên của Bộ GTVT không có cơ sở pháp lý, không bảo đảm tính thống nhất và tính hợp pháp.

Tác động tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân

Theo phân tích của Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, nội dung Điều 57 Thông tư số 58/2015 dẫn đến cách hiểu: Việc chuyển đổi giấy phép lái xe, kể cả trường hợp giấy phép lái xe không thời hạn hoặc còn thời hạn sử dụng, từ giấy bìa sang vật liệu PET là bắt buộc; giấy phép lái xe không thời hạn hoặc còn thời hạn bằng vật liệu giấy bìa không chuyển đổi sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET theo lộ trình quy định sẽ không còn giá trị sử dụng và người có giấy phép không chuyển đổi sau 6 tháng theo lộ trình chuyển đổi, nếu muốn được cấp lại giấy phép lái xe sẽ phải sát hạch lại lý thuyết.

Ông Đồng Ngọc Ba nhấn mạnh, điều này không phù hợp với pháp luật hiện hành. Giấy phép lái xe là chứng chỉ cấp cho người điều khiển xe cơ giới có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật để được phép lái một hoặc một số loại xe cơ giới.

Về pháp lý, theo ông Ba, trong thời gian có giá trị của giấy phép (không thời hạn hoặc còn thời hạn sử dụng), quyền sở hữu, sử dụng giấy phép của người có giấy phép lái xe phải được pháp luật bảo đảm. Việc chuyển đổi các giấy phép lái xe không thời hạn hoặc đang còn thời hạn sử dụng sang vật liệu mới, có thu lệ phí, cần được xem là quyền của người dân và được thực hiện khi người dân có nhu cầu.

“Việc giấy phép lái xe không thời hạn hoặc đang còn thời hạn sử dụng bằng giấy bìa bị bắt buộc phải chuyển đổi sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET là không có cơ sở pháp lý, làm phát sinh thủ tục hành chính, chi phí. Cụ thể, theo quy định của Bộ Tài chính, mức lệ phí cấp giấy phép lái xe cơ giới công nghệ mới (bao gồm cả cấp mới và cấp lại) là 135.000 đồng/lần. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân”- Cục trưởng Kiểm tra văn bản nêu quan điểm.

Trong văn bản vừa mới gửi tới Bộ GTVT, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cho rằng, khi ban hành quy định sử dụng vật liệu và công nghệ mới đối với giấy phép nói chung và giấy phép lái xe nói riêng, Nhà nước cần phải có chính sách phù hợp để bảo đảm quyền lợi của những người đã được cấp giấy phép bằng vật liệu và công nghệ trước đó. Việc chuyển đổi giấy phép lái xe bằng giấy bìa sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET có tác động rất lớn đến người dân và xã hội nên cần phải được khảo sát, đánh giá cẩn trọng, kỹ lưỡng các tác động về kinh tế, xã hội để có chính sách phù hợp.

“Trường hợp thật sự cần thiết phải chuyển đổi những giấy phép lái xe không thời hạn hoặc còn thời hạn sử dụng bằng giấy bìa sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET để thuận lợi cho quản lý thì Nhà nước chỉ nên khuyến khích và cần có cơ chế hỗ trợ thủ tục, chi phí chuyển đổi cho người dân”- văn bản nêu rõ.

Hàng trăm người dân vây kín Bưu điện Thị xã Dĩ An, Bình Dương để làm thủ tục cấp đổi giấy phép lái xe sang thẻ PET vì sợ phải sát hạch lại lý thuyết.

Buộc sát hạch lại lý thuyết là không đảm bảo tính hợp pháp

Đối với quy định buộc sát hạch lại lý thuyết đối với những người không chịu đi đổi giấy phép lái xe sang thẻ PET theo lộ trình, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng khẳng định “không bảo đảm tính hợp pháp và tính thống nhất”.

Đơn vị này dẫn chứng: Khoản 1 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ năm 2008 quy định điều kiện của người lái xe tham gia giao thông bao gồm: độ tuổi, sức khỏe và giấy phép lái xe phù hợp với loại xe được phép điều khiển do cơ quan có thẩm quyền cấp. Trong thời gian có giá trị của giấy phép lái xe, quyền sở hữu, sử dụng giấy phép của người có giấy phép lái xe được pháp luật bảo đảm. Việc Thông tư số 58/2015/TT-BGTVT quy định giấy phép lái xe không thời hạn hoặc đang còn thời hạn sử dụng bằng giấy bìa bắt buộc phải chuyển đổi sang giấy phép lái xe mới bằng vật liệu PET là không có cơ sở pháp lý.

“Chính vì vậy, không có căn cứ để xác định hành vi không chuyển đổi giấy phép bằng vật liệu giấy bìa (không thời hạn hoặc còn thời hạn sử dụng) sang vật liệu PET là vi phạm, cũng như không bảo đảm tính hợp pháp nếu đặt ra cácchế tài hay bắt buộc “phải sát hạch lại lý thuyết” để cấp lại giấy phép”- ông Đồng Ngọc Ba nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, vị đại diện Bộ Tư pháp nhấn mạnh, quy định tại Điều 57 Thông tư 58/2015 cũng mâu thuẫn, không bảo đảm tính thống nhất với quy định tại chính thông tư này. Cụ thể, Điều 48 Thông tư số 58/2015 quy định việc cấp lại giấy phép lái xe được áp dụng đối với 2 trường hợp là giấy phép lái xe quá thời hạn sử dụng hoặc mất giấy phép lái xe; không có trường hợp cấp lại giấy phép lái xe do không thực hiện chuyển đổi theo lộ trình.

Từ những phân tích trên, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) đề nghị Bộ GTVT tổ chức xem xét, xử lý bãi bỏ ngay nội dung quy định trái pháp luật tại Điều 57 Thông tư số 58/2015 và rà soát quá trình thực hiện quy định này để có biện pháp khắc phục hậu quả do việc thực hiện các quy định trái pháp luật gây ra (nếu có).

Đồng thời Bộ GTVT cần xem xét, xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân đã tham mưu xây dựng, ban hành văn bản có nội dung trái pháp luật và thông báo kết quả xử lý văn bản cho Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo này.