Cuộc sống hiện đại đem lại cho con người nhiều sự tự do về vật chất, tinh thần nhưng cũng đẩy không ít người đến những nỗi buồn khó giải thích, để rồi đối mặt với các nguy cơ vô cùng nguy hiểm.

Nhiều người mắc bệnh nhưng không thừa nhận

Cách đây chưa lâu, tại miền Tây đã xảy ra vụ một hiệu trưởng trường tiểu học tự tử do trầm cảm. Thầy giáo này là người hiền lành, ít nói, có mối quan hệ xã hội tốt, thu nhập ổn định. Vì thế, cách ông tự giải thoát khiến dư luận bất ngờ.

Trầm cảm - một loại bệnh tâm lý làm suy giảm khả năng nhận biết, vận động của con người - đang phổ biến trong xã hội. Theo các chuyên gia, bệnh do hai nguyên nhân chính: nội sinh (từ bên trong, do di truyền) và ngoại sinh (do sốc tâm lý như thất tình, ly thân, ly dị, thi rớt, mất việc, người thân chết, làm ăn thua lỗ...). Người trầm cảm có biểu hiện tuyệt vọng, suy sụp, không tham gia những hoạt động thường ngày nữa. Họ xa lánh người thân, bạn bè; thậm chí có người còn nghĩ đến cái chết hay tự sát.

Trong đời sống hiện nay, tình trạng căng thẳng, mâu thuẫn khó giải quyết, bế tắc trong cuộc sống dễ dẫn đến trầm cảm. Nếu không được điều trị tích cực, bệnh sẽ không thuyên giảm, có thể dẫn đến nguy cơ tử vong do tự tử ở những trường hợp nặng.

Cứ 5 phụ nữ sau khi sinh con thì có 1 người bị trầm cảm. Trong ảnh: Sản phụ tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ (TP HCM)

Theo WHO, có khoảng 10%-15% dân số bị bệnh trầm cảm. Toàn cầu hiện có trên 350 triệu người bị trầm cảm và ước chừng 1 triệu người tự tử mỗi năm do mắc chứng này. Tại Việt Nam, tỉ lệ trầm cảm trong cộng đồng là 24,3% ở độ tuổi 25-55 và tăng lên 47% ở người trên 55 tuổi. Phụ nữ bị trầm cảm cao gấp 2 lần so với nam giới. Nguyên nhân là do có sự thay đổi về sinh hóa ở trong não, suy giảm hoạt động và số lượng các chất dopamin, serotonin. Ở nam giới, số người bệnh chưa được thống kê đầy đủ vì cánh mày râu thường ít chia sẻ những khó khăn của mình, biết kìm nén cảm xúc, âm thầm chịu đựng các áp lực trong cuộc sống.

WHO cũng cảnh báo rằng điều đáng lo ngại là rất nhiều người đang mắc bệnh nhưng lại không thừa nhận mình có bệnh.

Tỉ lệ tuân thủ điều trị thấp

Công bố khoa học về thực trạng rối loạn trầm cảm ở bệnh nhân ung thư do các chuyên gia Trung tâm Ung bướu Thái Nguyên thực hiện mới đây đã chỉ ra rằng tình trạng trầm cảm ở bệnh nhân ung thư là khá cao, với tỉ lệ 67,3%.

Tại Bệnh viện Ung bướu TP HCM, nghiên cứu của bác sĩ Nguyễn Văn Phụng trên tất cả nữ bệnh nhân điều trị nội trú ung thư vú từ tháng 1 đến 4-2014 cũng cho thấy có 26,8% bị trầm cảm. Trong đó, tỉ lệ mắc trầm cảm cao nhất là ở người độc thân (58,1%) và thấp nhất thuộc nhóm có gia đình (16,9% ). Theo các bác sĩ, tình trạng trầm cảm sẽ khiến bệnh cảnh bệnh nhân ung thư phức tạp hơn, tăng nguy cơ tử vong.

TS Bùi Quang Huy, Chủ nhiệm Khoa Tâm thần Bệnh viện 103 (Hà Nội), cho biết có nhiều yếu tố làm tăng tỉ lệ tử vong ở các bệnh nhân ung thư, trong đó trầm cảm là yếu tố hàng đầu. Những biểu hiện trầm cảm chiếm khoảng 85% số bệnh nhân ung thư.

Như đã đề cập, bệnh trầm cảm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, việc tuân thủ điều trị trong thực tế là còn thấp. Khảo sát của tác giả Phạm Thị Vân Phương (Khoa Y tế Công cộng Trường ĐH Y Dược TP HCM) mới đây trên gần 400 bệnh nhân điều trị trầm cảm đã phát hiện rằng chỉ có 58% tuân thủ điều trị. WHO cũng cho biết đã đưa ra phác đồ điều trị trầm cảm nhưng chưa đến 50% bệnh nhân chấp nhận chữa bệnh.

Các chuyên gia lưu ý rằng trong việc điều trị bệnh trầm cảm, giải pháp hữu hiệu nhất là sự hỗ trợ của người thân. Ngoài việc nhắc nhở bệnh nhân dùng thuốc hằng ngày, cần thấu hiểu nỗi đau của họ và có những việc làm thiết thực để nâng đỡ họ. Hãy giúp họ sống lạc quan, cổ vũ các hoạt động lành mạnh, thường để mắt đến những thay đổi trong hành vi, thái độ và lối sống (ăn, ngủ, vận động) và nhờ chuyên gia y khoa, tâm lý can thiệp ngay khi phát hiện điều gì bất thường. Trong một số trường hợp, bệnh nhân được điều trị bằng hình thức đối thoại. Qua đó, họ sẽ nhận ra nguyên nhân bệnh trầm cảm của mình và sẽ hợp tác tốt hơn khi có yêu cầu điều trị.