Băn khoăn đầu mối quản lý nợ công

Vấn đề vẫn còn có những ý kiến khác nhau tiếp tục được thảo luận tại phiên làm việc, đó là đầu mối quản lý nợ công.

Điều 19 dự thảo Luật quy định theo hướng Bộ Tài chính là cơ quan giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về nợ công; Điều 20 giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý Nhà nước đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài, làm đầu mối vận động, ký kết hiệp định khung; Điều 21 giao Ngân hàng Nhà nước chủ trì đàm phán, ký kết các điều ước quốc tế với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế...

Nhiều ý kiến tán thành với nội dung dự thảo nhằm bảo đảm ổn định trong tổ chức, hoạt động và không phải điều chỉnh các luật có liên quan. Đồng thời đề nghị Chính phủ bổ sung quy định nhằm xác lập rõ hơn về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan theo hướng cụ thể, chặt chẽ, hiệu quả; xác định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành, quy định rõ quy trình phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong quản lý nợ công.

Theo đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (Bắc Ninh) trong bối cảnh các nguồn viện trợ, cho vay từ nước ngoài ngày càng giảm, để tránh xáo trộn các mối quan hệ quốc tế, chưa nên thay đổi các đầu mối chủ trì đàm phán, ký kết hiệp định từ các nhà tài trợ. Việc thống nhất cơ quan đầu mối quản lý có nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn vướng mắc.

Cũng có ý kiến cho rằng nên quy định theo hướng chỉ giao một cơ quan là đầu mối thống nhất theo sự phân công của Chính phủ để thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về nợ công, trong đó bao gồm cả chức năng quản lý Nhà nước đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài, làm đầu mối thống nhất vận động, đàm phán hiệp định khung, hiệp định vay, phân bổ, sử dụng vốn, trả nợ vay...

Nhiều ý kiến cho rằng dự thảo Luật cần có quy định cụ thể để quản lý nợ công tốt hơn, nhiệm vụ chính hiện nay là dồn nguồn lực giải quyết thực chất các bất cập đã được xác định trong sử dụng vốn vay ưu đãi, tạo chuyển biến về chất trong quản lý vốn ODA nói riêng và quản lý nợ công nói chung, bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững.

Phạm vi nợ công

Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) cho rằng, để quản lý chặt chẽ và hiệu quả nợ công, Luật phải giải quyết được gốc rễ 3 vấn đề: Xác định phạm vi nợ công phù hợp; xác định tổ chức bộ máy, đầu mối quản lý nợ công hợp lý nhất, hiệu quả nhất; nhận diện được rủi ro nợ công (rủi ro trực tiếp và cả rủi ro tiềm ẩn) và xác định công cụ, biện pháp quản lý, xử lý rủi ro; đặc biệt là phải bảo đảm tinh thần của Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị là "đảm bảo dự phòng cho các rủi ro tiềm ẩn”.

Thống nhất về phạm vi nợ công như dự thảo Luật, song, đại biểu Hoàng Quang Hàm chưa thống nhất với việc Luật không quy định nội dung giám sát các khoản vay, nợ không tính vào nợ công vì khi có rủi ro thì nhà nước hoặc ngân sách nhà nước vẫn phải gánh chịu các khoản nợ này; và không quy định trong Luật này thì quy định trong Luật nào cũng cần phải làm rõ. Hiện các luật liên quan không có các quy định để xử lý rủi ro của các khoản nợ này trên nguyên tắc không tăng gánh nặng cho Nhà nước, không ảnh hưởng đến an toàn nợ công.

Cùng quan điểm giữ nguyên quy định hiện hành về phạm vi nợ công, theo như dự thảo Luật, nhưng đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng cần nghiên cứu thêm các khoản nợ khác mà Chính phủ không bảo lãnh đối với cả doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp Nhà nước nắm cổ phần chi phối.

Theo đại biểu, trên danh nghĩa các khoản vay của các doanh nghiệp này là tự vay, tự trả nhưng doanh nghiệp thường nhận được sự hỗ trợ “mềm”, đó là các khoản hỗ trợ của Chính phủ dưới hình thức bổ sung vốn, giãn nợ, xóa nợ… Trên thực tế, chưa có doanh nghiệp Nhà nước nào phá sản mà luôn được trợ giúp bằng các phương pháp mềm để xử lý thua lỗ, hoạt động không hiệu quả. Nguồn hỗ trợ này cuối cùng đều góp phần vào việc tăng chi tiêu ngân sách, ảnh hưởng tới nợ công. Những ví dụ điển hình được đại biểu dẫn ra như khoản nợ của Vinashin với các ngân hàng thương mại, Chính phủ cuối cùng vẫn phải bỏ ra một số tiền để bù đắp, đồng thời chuyển một phần nợ sang Vinalines…

Nợ cấp bù lãi suất cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, nợ hoàn thuế giá trị gia tăng, đây là những khoản nợ phải bố trí nguồn ngân sách để trả, nếu không tính vào nợ công, sẽ dẫn đến rủi ro trong quá trình điều hành ngân sách, đại biểu nhìn nhận, đồng thời đề nghị đánh giá lại.