Hẳn nhiều người còn nhớ cơn bão giá vàng hồi năm 2011. Trong hơn 30 năm, giá vàng mới lại có một đợt biến động mạnh đến thế khi vàng thế giới leo một mạch từ hơn 1.300 USD lên 1.900 USD/ounce còn vàng trong nước từ 35 triệu đồng lên 49 triệu đồng/lượng.

Và chắc nhiều người cũng chưa quên tâm điểm của thị trường là ngày 8 và 9/8/2011, khi giá vàng thế giới tăng cả trăm USD mỗi phiên, vàng nội “được nước” cũng nhảy theo với mức tăng tổng cộng 5 triệu đồng/lượng trong 2 phiên.

Cảnh tượng người người xếp hàng dài để được mua vàng, chen chúc nhau nộp tiền cho các doanh nghiệp vàng chỉ đổi lấy tờ giấy hẹn vào những ngày sau vì không đủ vàng bán lần đầu tiên xuất hiện. Vàng trở thành tài sản lấp lánh hơn bao giờ hết. Đi đến đâu, ở bất cứ đâu người ta cũng nói chuyện về vàng.

Lý do khiến cho vàng thế giới tăng phi mã là vấn đề nợ công của châu Âu và suy giảm tăng trưởng của Mỹ châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng khác sau đại khủng hoảng 2008. Ở trong nước, ngoài lý do theo thế giới còn bởi áp lực từ đồng USD mạnh (tháng 2/2011 NHNN điều chỉnh tỷ giá lên đến 9%) cùng tâm lý tích trữ trước lo ngại lạm phát.

Song vàng trong nước thời điểm ấy còn có bàn tay đầu cơ thao túng, thể hiện ở việc khoảng cách chênh lệch giữa vàng trong nước và thế giới có thời điểm lên đến 4 triệu đồng mỗi lượng, mà theo lời Thống đốc NHNN lúc bấy giờ là ông Nguyễn Văn Bình thì nếu giá vàng trong nước cao hơn giá vàng quốc tế quy đổi 400.000 đồng/lượng là có dấu hiệu của hiện tượng đầu cơ, làm giá.

Biết rằng có hiện tượng đầu cơ, nhưng NHNN khi ấy đã không thể cắt được các cơn bão giá vì chưa có khung pháp lý rõ ràng.

Sang năm 2012 và đến 2014, NHNN đã quản lý chặt thị trường vàng bằng cách chính sách độc quyền vàng miếng SJC, siết lại hệ thống kinh doanh vàng miếng và can thiệp thị trường qua đấu thầu vàng. Thị trường vàng nhờ thế bình lặng hơn.

Bẵng đi một thời gian dài, người ta đã quen với việc giá vàng giảm hoặc ổn định ở vùng thấp quanh 1.200 USD và 35 triệu đồng/lượng trong 2 năm qua, thì nay bỗng dưng vàng lại nổi “sóng thần”. Chỉ trong vòng 2 tuần qua, giá vàng trong nước đã tăng thêm 6 triệu đồng/lượng, từ mức xấp xỉ 34 triệu đồng/lượng lên đến 40 triệu đồng/lượng.

“Sóng” bắt đầu nổi vào ngày 24/6 khi Anh bỏ phiếu rời EU. Ngày hôm đó giá vàng thế giới tăng hơn 80 USD khiến cho vàng trong nước tăng 1,9 triệu đồng mỗi lượng. Những phiên sau, giá vàng lên xuống theo thế giới với biên độ vài trăm nghìn đồng mỗi lượng, trong khi các phiên trước đó chỉ tăng giảm vài chục nghìn đồng.

Bước sang tháng 7, thị trường “đập” mạnh hơn và chỉ trong vòng 1 tuần trở lại đây giá đã tăng 4 triệu đồng. Riêng ngày hôm qua 6/7, giá tăng tới 3 triệu đồng/lượng – mức tăng trong 1 ngày mạnh nhất từ trước tới nay.

Giá tăng mạnh, cảnh tượng người người xếp hàng đi mua vàng tái hiện. Nhiều người lo sợ rằng, với diễn biến của giá vàng như mấy ngày qua, đặc biệt là chiều ngày 5/7 ngày 6/7 thì kịch bản tăng giá như năm 2011 sẽ lặp lại. Mốc giá 49 triệu đồng/lượng có thể sẽ sớm bị coi là quá khứ.

Người ta lo lắng cũng có cơ sở vì bối cảnh của thị trường thế giới có nhiều điểm giống như 5 năm trước. Anh rời EU làm tăng mối lo hiệu ứng domino ở châu Âu và khủng hoảng toàn cầu. Mỗi khi có bóng ma khủng hoảng, tiền ở khắp nơi trên thế giới lại đổ vào vàng. Nhiều chuyên gia thậm chí dự báo giá vàng có thể lên đến 2.300 USD/ounce, mà quy đổi thì tương đương...62 triệu đồng/lượng.

Trong khi giá vàng nổi sóng tới 2 tuần nay, thì mãi đến tối qua, cơ quan quản lý là Ngân hàng Nhà nước mới lên tiếng. Theo đại diện NHNN, giá vàng tăng trong 2 ngày qua với tốc độ nhanh hơn thế giới đã tác động đến tâm lý người dân, đồng thời khẳng định NHNN sẽ theo dõi sát diễn biến của thị trường và sẵn sàng các phương án và có đủ nguồn lực để can thiệp thị trường vàng khi cần thiết. NHNN cũng cảnh báo, biến động của giá vàng hiện chỉ là nhất thời, chưa có xu hướng rõ ràng, người dân cần hết sức thận trọng trong mọi quyết định mua bán của mình, tránh những rủi ro không đáng có gây thiệt hại cho bản thân như giai đoạn trước đây.

Dự báo về kịch bản 2011 có thể lặp lại hay không, các chuyên gia cho rằng sẽ khó xảy ra trong ngắn hạn bởi vàng thế giới còn nhiều lực cản như khả năng Mỹ tăng lãi suất và nền kinh tế sáng sủa hơn sẽ hút tiền sang các tài sản sinh lời nhiều hơn, trong khi ở trong nước NHNN đã có nhiều công cụ trong tay để can thiệp thị trường khi cần thiết.