Làng Nguyễn xã Nguyên Xá huyện Đông Hưng là một trong những cái nôi sản sinh ra nghệ thuật múa rối nước truyền thống. Trước kia làng Nguyễn có nhiều phường rối sau này được sáp nhập lại thành phường rối nước làng Nguyễn. Phường rối nước làng Nguyễn hiện còn giữ được rất nhiều trò, tích đặc sắc cùng với hàng trăm con rối, đặc biệt là chú Tễu lớn nhất Việt Nam. 

Từ những năm 1960 phường rối nước làng Nguyễn đã được tham gia hội diễn múa rối toàn miền Bắc tại Thái Bình và Hà Nội. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, phường rối có nhiều lần biểu diễn phục vụ cho cán bộ, chiến sỹ Quân khu 3. Phường rối cũng đã nhiều lần đi lưu diễn tại các nước trên thế giới như Liên Xô cũ, Nhật, Pháp, Canada… và đạt nhiều giải festival tại Huế. 

Đoàn múa rối Nguyên Xá đã góp phần không nhỏ quảng bá loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo của Việt Nam tới bạn bè quốc tế. Cũng như 16 phường rối dân gian khác, các tích trò biểu diễn của phường rối nước Nguyên Xá đều gắn liền với cuộc sống thường nhật của người nông dân đồng bằng Bắc Bộ như những tích trò phổ biến gồm Tễu giáo đầu, đánh cá, cáo bắt vịt … . Ngoài ra, phường rối nước Nguyên Xá còn nổi tiếng bởi lưu giữ nhiều tích trò cổ như múa bát Tiên, đu đôi, chạy đàn ngũ phương, … cùng những bí kíp về điều khiển và tạo hình quân rối rất khó và đặc biệt. Trong đó, tiết mục múa sư tử với kĩ thuật điều khiển bằng rối dây đã tạo nên nét khác biệt và độc đáo mà không phường rối nào có thể làm được. 

Với bề dày truyền thống đó, ngày 4/9/2018, Bộ Văn hóa thể thao và du lịch chính thức công nhận nghệ thuật múa rối nước Nguyên Xá, huyện Đông Hưng là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. 

Đồng chí Đặng Trọng Thăng - Chủ tịch UBND tỉnh đã trao Bằng công nhận nghệ thuật múa rối nước Nguyên Xá là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng.

Cao Biền