Năm 2017 Việt Nam và một số nước ở Đông Á gọi là năm Đinh Dậu (năm con gà). Từ xa xưa, con gà được xếp hàng thứ 10 trong 12 con vật (Thập nhị chi), bắt đầu là con chuột (Tý), cuối cùng là con lợn (Hợi).
Người xưa giải thích sự sắp xếp ấy là do khi Đức Phật tổ chức đại hội thế giới loài vật, chỉ có 12 con vật đến dự và được sắp xếp theo thứ tự đến trước, đến sau. Gà là con vật gần gũi với con người, tục ngữ, ca dao, câu đố, trò chơi dân gian xưa nói nhiều đến gà. Người xưa đã mượn hình ảnh con gà, tiếng gà làm đề tài để nói về cuộc sống, đạo đức, nhân cách của con người.
A- CON GÀ TRONG TỤC NGỮ, CA DAO
1- Tục ngữ, ca dao nói về chọn giống gà để nuôi:
- Mua gà phải chọn giống gà
Gà Ri bé giống nhưng mà lớn mau
- Nhất to là giống gà nâu
Lông dầy thịt béo về sau đẻ nhiều
Gà nâu chân thấp mình to
Đẻ nhiều, trứng lớn, con vừa khéo nuôi
- Ai ơi chớ vội mà nhầm
Mua trầu chọn phải lá đa
Tìm mua con gà lại vớ cuốc con
- Gà trắng chân chì, mua gì giống đó
2- Tục ngữ ca dao về chọn gà ăn thịt:
Gà ba tháng vừa ăn, ngựa ba năm cưỡi được
Gà cựa dài thịt rắn, gà cựa ngắn thịt mềm.
Gà đen chân trắng, mẹ mắng cũng mua
- Cau phơi tái/ Gái đoạn tang/ Chim ra ràng/ Gà mái ghẹ
- Cơm chín tới/ Cải ngồng non/ Gái một con/ Gà nhẩy ổ
- Gà mổ đằng bụng, chim mổ đằng lưng
Đồng dao lại có bài nói về các gia vị khi ăn thịt gà, lợn, chó:
Con gà cục tác lá chanh
Con lợn un ỉn mua hành cho tôi
Con chó khóc đứng, khóc ngồi
Mẹ ơi đi chợ mua tôi đồng riềng
3- Tục ngữ ca dao nói về gà báo sáng, báo thời tiết:
Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
Ráng mỡ gà thì gió, ráng mỡ chó thì mưa
Ráng mỡ gà, ai có nhà phải chống
Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa
- Mười ba trăng lặn gà kêu
Mười bốn trăng lặn, gà đều gáy ran
4 - Tục ngữ ca dao mượn con Gà để so sánh, để khuyên nhau và những chuyện ngược đời:
- Gà ba lần vỗ cánh mới gáy
Người ba lần ngẫm nghĩ mới nói
- Khôn ngoan đá đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.
- Gà đẹp mã nhờ lông
Người dễ trông nhờ của
- Gà đẻ, gà cục tác
- Con gà ghét nhau tiếng gáy
- Gà người gáy, gà nhà cũng gáy
Gà già khéo ướp lại tơ, nạ dòng trang điểm gái tơ mất chồng
Gà què ăn quẩn cối xay/ Ăn đi, ăn lại cối này còn đâu ?
Gà chê thóc chẳng bới, người mới chê tiền
Bút sa gà chết
Gà trống nuôi con/ Ông nói gà, bà nói vịt/ Mẹ gà con vịt
- Gà tơ xào với mướp già
Vợ hai mươi tuổi chồng đà sáu mươi
Ra đường chị giễu em cười
Rằng hai ông cháu kết đôi vợ chồng
Đêm nằm tưởng cái gối bông
Giật mình gối phải râu chồng nằm bên
Mượn tiếng gà gáy để nói lên cảnh tương phản giưa ba người: vợ, chồng, em vợ và phê phán tính lăng nhăng của chồng:
Nửa đêm gà gaý o… o
Quân tử không ngủ còn bò đi đâu ?
Nửa đêm gà gáy o…o
Anh ngủ chẳng được, anh bò đi chơi !
An bò thì mặc anh bò
Cửa dì, dì giữ ai bò mặc ai !
- Cưới em chẳng có con gà
Có dăm sợi bún, có vài sợi xôi
Cưới em còn nữa anh ơi
Có một đĩa đậu, hai muôi rau cần
- Người ta thách lợn thách gà
Còn em chỉ thách một nhà khoai lang.
B- CON GÀ TRONG TRÒ CHƠI DÂN GIAN
1- Trò chơi của trẻ em:
- Dung dăng dung dẻ/ Dắt trẻ đi chơi/ Đến cửa nhà trời/ Lạy cậu lậy mợ/ Cho cháu về quê/ Cho dê đi học/ Cho cóc ở nhà/ Cho gà bới bếp.
- Thỉa đỉa ba ba/Chớ bắt đàn bà/Phải tội đàn ông/Thỉa đỉa ba ba/Làm ngỗng làm gà/Làm voi làm gấu/Làm anh cá sấu/Làm chị ễnh ương.
2- Thi gà:
Dân gian Thái Bình có câu ca nói về sản vật tiêu biểu ở một số vùng quê Thái Bình: “Gà Tò, lợn Tó, vó Vạn Đồn”. Tò xưa là một làng sau này tách thành sáu thôn: Tô Đê, Tô Trang, Tô Xuyên, Tô Đàm, Tô Hồ, Tô Hải (nay thuộc xã An Mỹ, huyện Quỳnh Phụ). Làng Tò có một giống gà rất to, nặng. Trong ngày hội của làng, các giáp thường chọn con gà to nhất, "xiêm y" đẹp nhất đem ra đình để thi với làng. Con nào thắng cuộc chủ gà sẽ được thưởng, sau đó gà được làm thịt để tế thành hoàng, tế xong chia phần cho dân làng ăn lấy may.
3- Chọi gà.
Chọi gà đã thành một thú vui trong dân gian từ xa xưa, nó không chỉ diễn ra trong lễ hội mà còn là thú vui hàng ngày. Chọi gà không chỉ là một trò chơi thông thường mà còn mang tính nghệ thuật, muốn chơi chọi gà, người ta phải chọn giống tốt, phải luyện tập dầy công.
Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, sáng 27.11, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Việc làm (sửa đổi).
Ngày 26.11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội họp phiên toàn...
Chiều 25.11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành thảo...
Sáng 23.11, Quốc hội họp phiên toàn thể ở hội trường nghe các nội dung: Tờ...
Sáng 14/9, đồng chí Nguyễn Quang Dương, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương dự và chủ trì hội nghị trực tuyến góp ý vào dự thảo quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của...
Sáng 16/4, Ban tổ chức Trung ương tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc...
Trong khuôn khổ hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh mở rộng sơ kết giữa...
Chiều 27/10, Ban Tổ chức Trung ương tổ chức Hội nghị trực tuyến góp ý Dự...