Phần đầu về nông thôn Việt Nam trước cải cách ruộng đất tái hiện hai mảng đối lập giữa một bên là cuộc sống xa hoa giới địa chủ, một bên là đời sống cực khổ của tầng lớp bần cố nông. Hình ảnh địa chủ hút thuốc phiện trưng bày cạnh bộ đèn, ống điếu hút thuốc phiện, tay gẩy thuốc phiện...

Áo nam kép dài 5 thân, áo nữ, giầy, hài, quạt, gậy ba toong... của địa chủ dùng trước cải cách ruộng đất. Dựa vào sự chiếm hữu ruộng đất, giai cấp địa chủ phong kiến bóc lột nông dân dưới nhiều hình thức như: địa tô, nợ lãi và thuê mướn bóc lột nhân công. Ngoài ra, địa chủ và thực dân Pháp còn bóc lột nông dân bằng sưu cao thuế nặng: thuế đinh, thuế điền, thuế ngoại phu.

Đối diện với khu trưng bày các vật dụng xa hoa của địa chủ là áo đụp của cha con bần cố nông thôn Nhân Dục, xã Hiến Nam (Hưng Yên) dùng trước cải cách ruộng đất. Người nông dân bị dồn vào thế cùng quẫn bởi sưu cao thuế nặng, địa tô, nợ lãi.

Hình ảnh nông dân kéo cày thay trâu. Sống cảnh khốn quẫn dưới ách địa chủ, người nông dân phải rời bỏ quê hương vào làm thuê cho các chủ đồn điền. Tại đây, tư bản thực dân bóc lột tàn bạo không kém, người lao động trở thành thân phận nô lệ.

Tháng 11/1953, Trung ương Đảng thông qua Cương lĩnh ruộng đất và quyết định cải cách ruộng đất trong kháng chiến. Nông dân cùng nhau chống lại địa chủ, cường hào, ác bá, tịch thu hơn 70.000 hécta đất ruộng để chia cho gần 4 triệu nông dân tại 3.314 xã.

Cuộc cải cách đã phân chia lại ruộng đất cho đa số nông dân miền Bắc; xóa bỏ giai cấp địa chủ, xóa bỏ tàn dư chế độ phong kiến.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm gia đình chị Bân ở xã Trung Nghĩa, huyện Hiệp Hòa (Bắc Giang), nghe nông dân báo cáo tình hình sản xuất và đời sống của bà con sau khi thực hiện cái cách ruộng đất, ngày 8/2/1955.

Mùa hè năm 1956, Đảng bắt đầu phát hiện những sai lầm trong cải cách ruộng đất. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào nói rõ thắng lợi và sai lầm của cuộc vận động. Tháng 12/1957, Hồ Chủ tịch nói chuyện với hội nghị toàn quốc tổng kết công tác sửa chữa những sai lầm trong quá trình thực hiện cải cách ruộng đất.

Ngoài hình ảnh, nhiều nghị quyết, thông tư, chỉ thị, công văn của Đảng, báo cáo kết quả sửa sai của một số địa phương được trưng bày, thu hút sự chú ý đặc biệt của những vị khách cao tuổi.

Ông Đào Văn Nhượng (84 tuổi, ở Giảng Võ, Hà Nội) một mình tới triển lãm, xem rất lâu từng chi tiết hiện vật, hình ảnh. "Có cái sai thì mới có cái đúng được. Điều tốt nhất là Đảng và Nhà nước đã kịp thời sửa sai. Thời đó tôi còn ít tuổi, đến giờ tuổi già càng nhận thức thấy cái sửa sai đó là dũng cảm, mạnh dạn", ông Nhượng nói.