- Mới đó mà đã Chạp ta rồi con ạ!

Mẹ tôi vừa xoa tay vừa nhìn cuốn lịch mà bìa thì đã bạc màu. Một năm của người có tuổi sẽ chậm lại với hai từ “tháng Chạp” đó. Thầy tôi cũng dừng tay rót chén chè tươi, nhìn lên ban thờ gia tiên và trầm ngâm:

- Sớm nhất thì nhà anh Cả phải hăm mốt mới về, thôi để về cả rồi dọn ban thờ một thể!

Tôi chợt nhớ anh chị tôi lập nghiệp gần thuỷ điện Sơn La, ở huyện miền núi Mường La tỉnh Sơn La, xa nhà ngót chục năm, chuyện về quê ăn Tết là dịp mong chờ cả năm của cả nhà. Quà về cho thầy mẹ tôi sẽ là những sản vật vùng cao được gói gém, chằng buộc cận thận trong hai hoặc ba cái ba-lô nặng trĩu, có năm sẽ có thêm cành hoa đào rừng còn chúm chím nụ non… Tháng Chạp với nhà tôi sẽ bắt đầu như thế. 

Tháng Chạp lưng chừng đông mà cũng chưa tới xuân, có lất phất mưa phùn, những cơn gió mùa rét ngọt, có thêm chút nắng vàng. Cái dùng dằng, đỏng đảnh của tiết trời ru mềm cả những tâm hồn dửng dưng nhất. Ngẫm cũng phải, dường như điều gì cuối cùng cũng khiến người ta bâng khuâng: chuyến tàu cuối cùng, những chiếc lá cuối cùng, những bàn tay cóng và tháng cuối cùng của năm…

Tháng Chạp đó là lúc mà một lần ta nhìn thấy dăm chiếc lá bàng chao nghiêng rồi nhẹ nhàng đậu lại trên bàn trà nơi thầy và các chú trong xóm tôi vẫn ngồi mỗi sớm. Tháng Chạp, điểm lại những buồn vui năm cũ, ta có lúc tự thấy mình khờ dại sao lại buồn đến vậy chỉ vì một chuyện chẳng đâu vào đâu, sao lại nặng lòng đến vậy vì một điều không đáng nhớ. Có tiếc nuối để rồi mỗi khi nhớ lại khẽ run rẩy như ngọn cỏ trước gió đông. Thế nhưng tháng Chạp đến để lòng tha thứ cho người, tha thứ cho chính mình trước những nông nổi, lỗi lầm của chuỗi ngày ngược xuôi bụi bặm. Lòng nhẹ bẫng như không còn mắc nợ điều gì.

Tháng Chạp bộn bề suy tư, nhiều lo toan, bận rộn trên vầng trán của những người lao động. Họ đếm từng ngày đến Tết để sum họp gia đình nhưng rồi lại giật mình tự hỏi, đã sắp hết một năm rồi ư? Ai cũng vội vã chạy đua với thời gian để hoàn thành hết công việc trước kỳ nghỉ. Tháng Chạp ăm ắp những thanh âm của nhịp sống. Là tiếng ríu ran của mẹ, các chị, các cô đi chợ sớm, hỏi thăm, bình phẩm về mưa nắng, về giá thịt, giá gà, giá rau, ống giang gói bánh, giá nếp thơm… Ta lại nhớ đến những ngày đi học cuối năm, thấp thỏm mong chờ ngày học cuối cùng, quần áo đã gấp, bạn bè chia tay, phòng trọ khép chặt lại, bỏ lại những phố phường thủ đô tấp nập. 

- Con bao giờ về quê đấy ? Về phụ mẹ gánh mạ cấy nốt dưới đồng Hạ!” 

Bao giờ mẹ tôi cũng gọi điện từ đầu tháng Chạp như vậy… Tháng Chạp làm ta thương bóng thầy mẹ tôi mỗi sớm bóc tờ lịch nữa đi rồi thui thủi cứ trở ra trở vào khung cửa hẹp cuối ngõ như ngóng chờ, rồi chợt giật mình chẳng biết đợi điều gì. 

Tháng Chạp còn là những buổi chợ phiên, mẹ sẽ bán thêm được vài thùng gạo tám xoan, thầy tôi quẩy đón gánh với chồng lá dong mới cắt còn đẫm sương sớm; tôi sẽ được “một chân” bán hàng rồi chạy đi chạy lại giữa hai “cửa hàng” nhỏ xinh đó để mà cảm nhận “mùi thơm” của chợ Tết; đó sẽ mùi hương của nhang trầm, mùi hương của bánh mứt, của cỏ hoa cây lá... làm lòng người lại thêm háo hức chờ mong Tết đến thật gần. Những mùi hương ấy vừa ngửi thấy thôi là người ta lại náo nức đến cái Tết sum vầy, cái Tết cổ truyền cả năm mới lại có một dịp. Mùi hương của Tết quê cũng chính là mùi hương của nét văn hóa đậm đà, mùi hương của tình người ấm áp đến nao lòng. Tháng Chạp của mỗi người lại mang một hình hài, dáng vẻ, màu sắc và đặc biệt là “mùi thơm” khác nhau còn vương mãi trong lòng.

Tôi chợt nhớ đến câu thơ trong bài “Tháng Chạp” của thi sỹ Đạt Trần:

Tháng củ mật sớm chiều tất bật.

Lộc tài nhiều ngây ngất chờ xuân.

Chúc nhau một tháng tuyệt trần.

Nắm tay hẹn nhé khúc ngân giao thừa

Bịn rịn chia tay ngày tháng cũ, thấy tháng Chạp đang dần dà trôi qua. Cầm tờ lịch trên tay, ta mới cảm nhận hết được tháng năm cứ vụt qua. Qua Chạp, mấy hồi lại đến Xuân mới và sẽ thêm “mùi của Giêng”!

Lương Thế Lộc – MTTQ tỉnh