Đình làng là một dạng kiến trúc khá đặc biệt, là một “đặc sản văn hóa” riêng của người Việt. “Cây đa, bến nước, sân đình” là những hình ảnh bình dị, gần gũi, in đậm trong ký ức của mỗi người Việt khi nhớ về quê hương.

Mỗi tháng 2 lần, vào ngày rằm và mùng 1 đầu tháng hay trong các dịp lễ hội người dân xã Vũ Lăng lại ra đình Tam Đồng để cầu tài lộc, bình an, may mắn. Theo những người dân ở đây thì Đình làng  không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa, tâm linh, là sợi dây gắn bó cộng đồng, mà còn là một nét đẹp độc đáo trong văn hóa làng xã Việt Nam cho nên khi địa phương phục dựng lại tòa tiền đường của đình người dân rất phấn khởi hào hứng tham gia.

Ông Trần Văn Nhỡ thôn Tam Đồng xã Vũ Lăng huyện Tiền Hải:  “Đình làng Tam Đồng ngoài thờ Thành hoàng làng còn là nơi thờ doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ người có công lập lên đất Tam Đồng, nên bà con chúng tôi từ già đến trẻ không bao giờ quên ơn được. Nhân dân chúng tôi, mỗi người đóng góp một tý chút khôi phục lại ngôi đình này là nhân dân rất phấn khởi”

Đình Tam Đồng được xây dựng từ năm 1883 là nơi thờ doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ, người đã khai hoang, lập nên mảnh đất Tam Đồng trù phú hôm nay. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Đình là nơi hội họp của Ủy ban kháng chiến hành chính huyện Tiền Hải. Hiện trong đình còn lưu giữ các bài vị và các sắc phong. Đình được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. 

Trải qua thời gian nhiều hạng mục của Đền đã không còn. Gìn giữ giá trị văn hóa đình làng, năm 2017 cán bộ, nhân dân địa phương đã tổ chức khởi công trùng tu, phục dựng lại tòa tiền đình của ngôi Đình bằng nguồn vốn xã hội hóa do nhân dân đóng. Việc trùng tu, tôn tạo, phục dựng lại tòa tiền đình của Đình Tam Đồng không chỉ tạo điều kiện cho nhân dân trong làng có nơi thờ cúng, tưởng nhớ các vị tiền hiền có công khai làng mở xóm mà còn là địa chỉ giáo dục truyền thống quê hương cho con cháu. 

Ông Phạm Kim Ngư, thôn Tam Đồng xã Vũ Lăng huyện Tiền Hải  “Đình làng Tam Đồng hiện còn lưu giữ cả những sắc phong. Đây là nơi gắn kết với nhân dân, con em đi xa luôn luôn nhớ về cội nguồn. Giờ ở thôn cũng có nhà văn hóa nhưng chỗ này vẫn linh thiêng hơn cả nhưng đối với thôn Tam Đồng đây là nơi không chỉ  tổ chức các lễ hội mà còn là nơi sinh hoạt cộng đồng, các hoạt động văn hóa ”

Đình làng có ý nghĩa quan trọng bởi đình làng được xem là trung tâm tín ngưỡng và sinh hoạt văn hóa của làng xã, là nơi quy tụ và gắn kết mọi thành phần trong cộng đồng. Trong thời kỳ kháng chiến kiến quốc, đình là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử của dân tộc. Chính vì thế mà xã Vũ Lăng có hai đình thì cả hai Đình địa phương đều phục dựng lại, đồng thời tăng cường công tác truyền thông, giáo dục cho nhân dân về việc bảo tồn, phát huy giá trị của đình làng; Truyền thông về lịch sử, văn hóa làng, trong đó có đình làng hướng đến cộng đồng dân cư trong làng, xã, kể cả những người đang ở làng và những người xa quê. Đó là những người đã đang và sẽ trực tiếp tham gia vào việc duy trì sinh hoạt, bảo tồn và phát huy giá trị của đình làng, cũng như các di sản văn hóa khác.

Ông Lê Duy Xướng, cán bộ văn hóa xã Vũ Lăng cho biết: “Địa phương  coi việc bảo tồn, phát triển các giá trị của đình làng là một trong những nội dung quan trọng của việc bảo tồn, phát huy các giá trị của văn hóa làng. Trong công cuộc xây dựng nông thôn mới chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy giá trị các không gian văn hóa làng, như cây đa, bến nước, sân đình, giếng làng, điếm canh . Tăng cường công tác truyền thông, giáo dục cho nhân dân về việc bảo tồn, phát huy giá trị của đình làng Truyền thông về lịch sử; Đưa đình làng hòa nhập vào đời sống văn hóa thời hiện đại” 

Để đình làng hòa nhập vào thời đại mới, bên cạnh việc duy trì hoạt động hiệu quả tại các văn hoá thôn, vào các dịp lễ, tết Vũ Lăng đều đưa các sinh hoạt văn hóa của thôn, xóm về tổ chức tại đình;  bổ sung những chức năng mới cho đình làng để phù hợp với hoàn cảnh hiện tại, để đình không chỉ tồn tại, hòa nhập với thời cuộc mà còn trở thành cầu nối, sợi dây liên kết giữa quá khứ và hiện tại.  

Ông Lê Duy Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Vũ Lăng huyện Tiền Hải cho biết thêm: “Địa phương thành lập ban quản lý di tích từ xã tới thôn. Cùng với nguồn kinh phí xã hội hóa trong nhân dân, chúng tôi muốn phục dựng lại tất cả những gì thuộc về quá khứ lịch sử mà ông cha để lại. Việc làm này chính là để giáo dục cho các thế hệ con cháu của dân làng Vũ Lăng chúng tôi”

Trong xã hội phát triển hiện nay, đình làng thực sự là di sản vô cùng quý giá, mang giá trị văn hóa, lịch sử, giá trị kiến trúc nghệ thuật và giá trị sử dụng, không chỉ góp phần giữ hình ảnh cổ kính mà còn là minh chứng sống động của lịch sử của cội nguồn. Đình là nơi gắn với lễ hội, nơi vui chơi sau những ngày vất vả của người dân, đã trở thành ngôi nhà chung kết nối những người cùng tộc họ, quê quán, góp phần tăng thêm tính đoàn kết của các mối quan hệ cộng đồng.

Việc trùng tu, sửa chữa các di tích đình làng đã được nhân dân đồng thuận vì mục đích giữ gìn giá trị văn hóa lịch sử của tiền nhân để lại, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, khai thác tốt tiềm năng để phát triển du lịch và việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đình làng ở Vũ Lăng đang góp phần đảm bảo mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, nhưng vẫn giữ gìn được nét văn hoá truyền thống tốt đẹp ở làng quê, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân.

 Hồng Hạnh