Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam

Nhiều tham luận tại hội thảo đã chứng minh rõ tính pháp lý của Việt Nam về việc khẳng định chủ quyền đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, trong đó có nhiều ý kiến của các học giả quốc tế.

Các đại biểu trao đổi về tình hình biển Đông bên lề hội thảo

Nói về quần đảo Hoàng Sa, ông Carl Thayer, nguyên giáo sư Học viện Quốc phòng Úc, nhấn mạnh Việt Nam có nhiều cơ sở xác đáng đối với quần đảo Hoàng Sa. Cụ thể, trong thế kỷ thứ 17, chúa Nguyễn đã ra lệnh các quan chức thu nạp thủy thủ cho từ 5-18 thuyền tạo ra Đội Hoàng Sa. Đội này đã hoạt động ở quần đảo Hoàng Sa khoảng 5 tháng để đánh cá, vẽ bản đồ, khảo sát và lấy hàng hóa từ các tàu buôn bị chìm.

Tiếp theo, vua Gia Long đã chính thức chiếm hữu Hoàng Sa từ năm 1816. Dưới thời của người kế vị, vua Minh Mạng, Đội Hoàng Sa lại tiếp tục khảo sát và vẽ  bản đồ quần đảo, xây một miếu thờ và dựng bia đá đánh dấu lãnh thổ của Vương quốc An Nam vào năm 1835.

Ông Dmitry Valentinovich Mosyakov - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu các nước Đông Nam Á, Úc và châu Đại Dương, thuộc Viện Đông phương học, Viện Hàn lâm khoa học Nga - cũng viện dẫn năm 1847, vua Thiệu Trị phê vào bản tâu của Bộ Công rằng:  “Xứ Hoàng Sa thuộc vùng biển nước ta. Theo lệ, hằng năm có phái binh thuyền ra xem xét thông thuộc đường biển”. Theo ông Mosyakov, chỉ từ giữa thế kỷ XIX, chính quyền Việt Nam mới ghi nhận sự có mặt của ngư dân Trung Quốc tại khu vực quần đảo Hoàng Sa. Còn về quần đảo Trường Sa, không một học giả nào có thể tìm ra bằng chứng xác đáng về sự có mặt của người Trung Quốc từ thời xa xưa. Ngư dân Trung Quốc lần đầu tiên đến Trường Sa là vào năm 1867. Học giả này cũng khẳng định có rất nhiều tài liệu được lưu trữ ở Việt Nam và trên thế giới cho thấy từ trước đây hàng thế kỷ, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam.

Bổ sung thêm, TS Trần Đức Anh Sơn, Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế và Xã hội TP Đà Nẵng, cho biết từ thế kỷ XVI-XIX, người phương Tây cũng đã đo vẽ, thực hiện và xuất bản nhiều hải đồ, bản đồ về châu Á, Đông Nam Á và biển Đông, trong đó có thể hiện quần đảo Hoàng Sa và những hòn đảo khác dọc theo bờ biển Việt Nam trong mối liên hệ địa dư với lãnh thổ Việt Nam. Hiện ông đã tiếp cận và thu thập được hơn 100 thư tịch có ghi chép về quần đảo Hoàng Sa và quá trình khám phá, xác lập chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo này, được xuất bản bằng các thứ tiếng: Pháp, Anh, Đức, Tây Ban Nha, Ý và Hà Lan.

Các ý kiến tại hội thảo cũng cho rằng hành động của Trung Quốc sử dụng vũ lực xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào năm 1974 và chiếm đóng bất hợp pháp một số bãi ở quần đảo Trường Sa năm 1988 là vi phạm luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Qua đó, nhấn mạnh hành động xâm chiếm bằng vũ lực của Trung Quốc không thể tạo ra danh nghĩa về chủ quyền.

Tạo ra căng thẳng nguy hiểm

Nhiều học giả đã lên tiếng phê phán hành động Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam. Trong đó, Trung Quốc đã có nhiều hành động bạo lực như đâm va, phun vòi rồng công suất lớn vào các tàu dân sự của Việt Nam. Các đại biểu cũng nhất trí là việc căn cứ vào những chứng cứ pháp lý, lịch sử dựa trên luật pháp quốc tế để giải quyết tranh chấp về chủ quyền đối với 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa có ý nghĩa quan trọng đối với việc duy trì hòa bình, ổn định, tự do, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông. Những hành động sử dụng sức mạnh cố ý phá vỡ nguyên trạng, gây bất ổn khu vực, xâm phạm chủ quyền lãnh thổ nước khác nhằm thực hiện ý đồ độc chiếm biển Đông của bất kỳ bên nào đều không thể chấp nhận.

Ông Carl Thayer nhấn mạnh việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trong vùng biển của Việt Nam đã vi phạm các nguyên tắc của luật pháp quốc tế. “Việc Trung Quốc sử dụng tàu quân sự, máy bay hiện nay là trở ngại chính cho việc quản lý các giá trị chung trên biển Đông” - ông  Carl Thayer nói. Theo ông Carl Thayer, các nước ASEAN nên dự thảo và phê chuẩn một hiệp ước về quy tắc ứng xử cho các lợi ích biển chung của Đông Nam Á.

Sau khi phân tích kỹ những giải pháp trong vấn đề tranh chấp tại biển Đông, giáo sư Jerome A. Cohen, Chủ tịch Viện Luật pháp Hoa Kỳ -châu Á, Đại học Luật New York, cho rằng quan điểm chống lại sự tham gia của các cơ chế pháp lý của Trung Quốc đang tạo điều kiện cho các nước láng giềng tăng cường hợp tác phòng thủ với nhau, cũng như tìm kiếm sự ủng hộ lớn hơn từ các nước lớn ngoài khu vực. Tình hình này đi ngược lại với các mục tiêu ngoại giao chuyên nghiệp của Trung Quốc và tạo ra căng thẳng đầy nguy hiểm đang tăng lên trong khu vực.

Theo giáo sư Jerome A. Cohen, Trung Quốc nên cân nhắc lại sự thù địch của họ đối với các phán quyết của các cơ chế trọng tài công bằng và học cách được hưởng lợi từ những khả năng đó.