Đèo Pha Đin, chính là điểm khởi đầu gian nan nhất của hành trình kéo pháo bằng sức người của những chiến sỹ Điện Biên năm xưa. Bắt đầu từ đây, qua nhiều đèo, dốc, vực sâu, những khẩu pháo được kéo lên trận địa, để những viên đạn pháo rời nòng súng, hướng tới cứ điểm Him Lam, đồi Độc Lập, đồi A1, Hầm De Castries…. Từ đèo Pha Đin đến Điện Biên Phủ, con đường kéo pháo không thể tính chiều dài vật lý mà được tính bằng những khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, được tính bằng mồ hôi và máu.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Thẩm - TP. Điện Biên Phủ, Điện Biên: Trèo rừng lội suối chúng tôi chẳng biết là qua bản nào, trinh sát dẫn đi đâu là đi đấy, họ dẫn đến trận địa này bảo bố trí ở đây là bố trí ở đó. Họ chỉ huy từng trận còn mình là chiến sĩ thì cứ đánh từng trận mà thôi, đánh khu vực này xong thì đánh khu vực khác.

Trên tuyến đường kéo pháo ấy, có một quãng đường đặc biệt, hoàn thành chỉ trong 20 giờ, với chiều dài 15km, chạy từ cửa rừng Nà Nham, qua đỉnh Pha Sông cao 1.150 mét, xuống Bản Tấu, Bản Nghịu, nay thuộc xã Nà Nhạn. Trên đoạn đường ấy, bộ đội ta đã kéo những khẩu pháo nặng hơn 2 tấn hoàn toàn bằng sức người, vượt qua dốc núi cheo leo, đèo cao hiểm trở. Chính trên cung đường ấy, anh hùngTô Vĩnh Diện đã lấy thân mình chèn bánh pháo, để khẩu pháo không bị lăn xuống vực sâu.

Cựu chiến binh Phạm Đức Cư - TP. Điện Biên Phủ, Điện Biên: Chúng tôi đã đóng góp bắn rơi 52 chiếc máy bay các loại của địch và bắn làm bị thương 117 chiếc khác. Thế nhưng chúng tôi cũng mất mát hy sinh một đại đội xóa sổ, đồng chí Tô Vĩnh Diện ngay từ buổi đầu rồi đồng chí Dương Bá Xanh, đồng chí Bùi Văn Phú và một số đồng chí pháo thủ chúng tôi nữa. Ngay bản thân tôi cũng thế, tôi bị vùi đi 2 lần, anh em đi tìm và đào tôi lên, cũng bị thương rất nhiều vào thân thể.

Vượt qua bao khó khăn, gian khổ không kể xiết, để rồi hàng trăm khẩu pháp và súng cối đã vào trận địa. Và, trong ngày 13/3/1954 đã đồng loạt nã đạn vào Trung tâm đề kháng Him Lam, mở màn trận Điện Biên Phủ. 

Con đường kéo pháo vào chiến dịch Điện Biên Phủ năm xưa, nay đã trở thành con đường huyền thoại. Và đây là cụm tượng đài kéo pháo bằng tay nặng 1.200 tấn, vinh danh trung đội pháo binh của anh hùng Tô Vĩnh Diện trên triền đồi Bó Hôm năm nào./.

Theo TTXVN